ارسال به دوست 
نسخه چاپي
چهار گام تا نجات گندم، آرد و نان
متأسفانه در سال‌های اخیر، یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که همواره حوزه گندم، آرد، نان و صنایع وابسته را تحت‌الشعاع قرار داده و در طول این مدت، این حوزه از آن آزار دیده و به نسبت این آزار و سختی، مردم شریف کشور نیز تحت فشارهای سخت اقتصادی قرار گرفته‌اند، عدم حضور جدی یک متولی واحد و تجمیع امور در این حوزه در یک سازمان بوده است.
حضور وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، امور اقتصادی و دارایی، صمت، کشور و نهایتاً بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این حوزه که هریک سازی را با کوک خود به صورت کمرنگ و پررنگ می‌نوازد، همچنان بحث متولی اصلی و تکلیف این حوزه را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. به طور مثال، امروز مواردی همچون عدم تطبیق آمارها با واقعیات در تولید، حمل مضاعف و چندباره کالا بالاخص گندم، عدم تمرکز بر آزادسازی گندم، رها شدن بازار نان به بهانه کنترل بازار از طریق سامانه نانینو و بسیاری از موارد دیگر در این حوزه، زخمی به قدمت چند دهه ایجاد کرده که ترمیم این زخم نیاز به ازخودگذشتگی و حرکتی جهادگونه دارد. مطالبی که اکنون تحت عنوان «چهار گام نجات» تقدیم می‌کنم، به صورت کاملاً خلاصه و تیتروار بیان می‌گردد و حاصل تجربه حدود دودهه کار اجرایی و فرهنگی در این حوزه است که امیدوارم در گوشه‌ای از دولت، مسئولی دلسوز آن را مطالعه نماید و در صورت نیاز، به همراه اعضای بنیاد ملی علوم و فنون غلات کشور، آمادگی آن را داریم که به صورت حضوری، تصمیم‌سازان این حوزه را در خصوص بند به بند این مطالب آگاه نماییم. الف) متولی 1- تشکیل شورای عالی گندم، آرد، نان و صنایع وابسته به ریاست رئیس محترم جمهور یا یکی از معاونان ذی‌نفوذ وی با عضویت وزرای اقتصاد، جهاد کشاورزی، صمت، کشور، نیرو، بهداشت و درمان و در صورت لزوم چند تن از نمایندگان محترم مجلس مرتبط با موضوع جهت اخذ تصمیمات کلی 2- تشکیل کارگروه‌های تخصصی با حضور کارشناسان خبره در بخش خصوصی و دولتی در وزارتخانه‌های مذکور به ریاست وزیر یا یکی از معاونان وی جهت ارائه برنامه به شورای عالی 3- تأکید شورا برای اجرای سریع تصمیمات از سوی دستگاه‌های اجرایی و درصورت عدم تمکین، برخورد قانونی با افراد خاطی به دلیل خسارت زدن به بیت‌المال (به طور مثال عدم اجرای بموقع یک بخشنامه از سوی دستگاهی اجرایی همچون گمرک، می‌تواند طی چند روز خساراتی بسیار سنگین را به کشور تحمیل نماید. در چند سال اخیر، بحث واردات نهاده‌های دامی از مواردی بوده که باید با خاطیان آن برخورد شود که متأسفانه نشده و هنوز دولت خسارت وارده را جبران می‌کند و ملت هم با پرداخت چندبرابری قیمت شیر و گوشت و مرغ، تاوان ندانم‌کاری سهوی یا عمدی عده‌ای را می‌دهند!) ب) نقشه راه یقیناً تمامی کارشناسان بر این امر واقف‌اند که اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در حوزه گندم، آرد و نان در سال اول با موفقیت روبه‌رو بود و مهم‌ترین دلیل انحرافش نیز عدم اجرای برنامه‌های طراحی شده اولیه‌ای بود که از بیش از بیست سال قبل پایه‌ریزی شده بود. اعلام پلکانی و بموقع نرخ خرید تضمینی گندم، یکی از اصلی‌ترین ارکان این برنامه‌ها بود، طرح خروج از گندم امانی، نهضت سیلوسازی، آزادسازی نرخ آرد صنف و صنعت، آزادسازی نرخ آرد واحدهای تولیدی نان‌های حجیم و نیمه‌حجیم، احداث و گسترش نانوایی‌های آزاد‌پز و غیره، تماماً از اموری بود که در زمان خود، ضروری و زمینه‌ساز اجرای قانون مذکور شد. متأسفانه در کمتر از دو سال، با کج‌اندیشی برخی از افراد، همه آن دستاوردها بی‌اثر شد. پس لازم است مجدداً با توجه به شرایط امروز که به نظر می‌رسد اراده‌ای در آزادسازی کامل وجود ندارد، نقشه راهی جدید طرح شود که در زیر خواهد آمد. 1- روی کار آمدن عقلانیت به جای هیجانات بی‌مورد مقطعی، ضمن اینکه نرخ خرید تضمینی گندم در زمان مناسب خود و به نحو مناسب اعلام شود. البته لازم است با استفاده از نظرات کارشناسان، تمامی احتمالات مربوط به نیاز کشور به واردات گندم نیز برآورد شود تا در جای خود به عنوان راهکار دوم این نقشه، آماده اجرا باشد. 2- برنامه‌ریزی جهت تعیین قیمت واقعی آرد با نرخ تمام شده 3- با توجه به خروج واحدهای تولید صنعتی همچون ماکارونی، شیرینی و شکلات و غیره از دریافت گندم از دولت به تمامی اشکال از قبیل یارانه‌ای و نیمه‌یارانه‌ای، باید به آن‌ها اجازه واردات گندم مورد نیازشان را با امکان استفاده از تسهیلات بانکی به صورت وام داد. 4- در صورت ادامه روند اختصاص آرد یارانه‌ای برای خبازان، باید برنامه‌ای تدوین شود که بر اساس تقسیم‌بندی نقاط کم‌برخوردار و بیش‌برخوردار، به محض تعیین نرخ گندم، به صورت خودکار نرخ هماهنگ آرد و نان برای چند نان سنتی به طور همزمان تعیین گردد. ج) زمینه‌سازی فرهنگی متأسفانه انحراف ایجاد شده در اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، نه‌تنها در این حوزه بلکه در تمام بخش‌ها باعث سلب اعتماد عمومی شده و حتماً تصدیق خواهید نمود که اگر امروز از آحاد مختلف جامعه در این خصوص سؤال شود، یقیناً بیشتر مخاطبین خواهند گفت که همه نرخ‌ها را به جای اول بازگردانید و هرگونه یارانه‌ای را که به ما می‌دهید، دیگر ندهید. پس مسلماً کار اجرایی در این مرحله، بسیار مشکل‌تر از قبل خواهد بود و نیاز به یک زمینه‌سازی همه‌جانبه علی‌الخصوص در حوزه فرهنگی خواهد داشت؛ دادن مأموریت به نمایندگی‌های سازمان صدا و سیما و رایزن‌های فرهنگی در کشورهای مختلف جهت تهیه برنامه‌هایی با محوریت نان، عدم پرداخت یارانه مستقیم به آن، نرخ آن و برابری آن با پول ملی کشور، نحوه تولید، خرید، نگهداری و غیره علی‌الخصوص در کشورهای اروپایی، آمریکا، کانادا، آمریکای لاتین و چند کشور همسایه شمالی، مصر و ترکیه، تهیه فیلم و سریال با مضمون گندم، آرد، نان و صنایع وابسته در جهت استفاده بهینه و کاهش ضایعات، تهیه مسابقات تلویزیونی به منظور بالا بردن سطح آگاهی عمومی در حوزه مربوطه، برگزاری مراسم و جشنواره‌های خاص در جهت تکریم گندم، آرد و نان در زمان‌های خاص و نیز تدوین کتب و مقالات علمی جهت آموزش و استفاده دانش‌آموزان و دانشجویان، می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد. د) اجرا برای اجرایی نمودن تمامی امور فوق و واقعی شدن قیمت‌ها باید یک جدول زمانبندی طرح نمود که می‌تواند به طور مثال به شکل زیر باشد و پس از تصویب زمان‌های مربوطه، در جهت اجرای دقیق آن تحت نظارت شورای عالی اقدام شود. 1- تشکیل شورای عالی و کارگروه‌های مربوطه حداکثر تا تاریخی مشخص 2- تعیین نرخ واقعی آرد حداکثر یک ماه پس از اولین جلسه شورای عالی 3- تعیین مبلغی تحت عناوین مختلف که جایگزین یارانه فعلی نان شده و رساندن آن به دست مردم به شیوه‌های مختلف که فکر می‌کنم از بهترین روش‌ها، ارائه خدمات اجتماعی و بهداشت و درمان یا حتی ارائه کارت مخصوص یارانه نان باشد که فقط دارنده قادر به خرید نان با سقف خرید معین باشد. البته این‌ها همه نیاز به اطلاعاتی دقیق دارد و بارها در مقالات خود نوشته‌ام که با ایجاد یک بانک دقیق و واقعی اطلاعاتی از میزان تولید و مصرف، یک بار برای همیشه مشکل نحوه پرداخت یارانه بدین‌صورت حل خواهد شد. ان شاءا... غلامرضا مظاهری