اخبار > نگاهی بر صنعت غلات در عربستان سعودی

ارسال به دوست  نسخه چاپي 

نگاهی بر صنعت غلات در عربستان سعودی

عربستان سعودی تقریباً دو برابر گندم مورد انتظار برای مصرف یک سال را در سال 2023-2022 تولید کرد و از آنجا که نرخ خرید دولتی همچنان بالا است، در سال 2024-2023 نیز به همان نتایج مشابه دست خواهد یافت.

به گزارش نگاه هستی به نقل از worldgrain، بر اساس گزارش دفتر کشاورزی برون‌مرزی  (FAS) وابسته به وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA)، تولید در مجموع 1/18 میلیون تن در سال 2023-2022 و 1/2 میلیون تن در سال 2024-2023 برآورد شده است و دولت قیمت خرید 466/70 دلار به ازای هر تن را پیشنهاد کرده است.

با این حال، نیاز است که این کشور به صورت تخمینی 4/63 میلیون تن گندم در سال 2023-2022 و 4/8 میلیون تن در سال 2024-2023 وارد کند.

در فوریه امسال، شرکت Modern Mills، دومین شرکت از چهار شرکت آسیابانی این کشور بود که به تازگی خصوصی شده‌اند تا اولین عرضه عمومی را کامل کنند. خصوصی‌سازی این بخش در سال 2018 با شرکت‌هایی آغاز شد که انجمن غلات عربستان (SAGO) آن‌ها را به کنسرسیوم‌هایی از سرمایه‌گذاران در سال‌های 2020 و 2021 فروخته بود.

خصوصی‌سازی، بخشی از یک طرح بزرگ‌تر برای افزایش مشارکت بخش خصوصی در تولید ناخالص داخلی، جذب سرمایه‌گذاری‌های ملی و بین‌المللی و تنوع بخشیدن به اقتصاد کشوری است که بزرگ‌ترین کشور در خاورمیانه و هجدهمین کشور بزرگ در جهان محسوب می‌شود.

تنوع‌بخشی شامل یافتن منابع درآمد غیرنفتی برای کشوری است که 87 درصد درآمدهای بودجه آن به نفت متکی است. کشاورزی در سال 2022 بیشترین سهم خود را در تولید ناخالص داخلی داشته و به 26/6 میلیارد دلار رسیده که نسبت به سال گذشته، 38 درصد افزایش داشته است.

عربستان، استراتژی‌ها و برنامه‌های متعددی را برای ترویج کشاورزی پایدار و بهبود مدیریت منابع آب اتخاذ کرده است تا منابع طبیعی و زیست‌محیطی را حفظ کند. این کشور برای گسترش تولیدات کشاورزی با چالش‌های متعددی مواجه است از جمله آب و هوای گرم و خشک با بارش اندک، خاک‌های شنی با حاصلخیزی کم، شیوع بالای بیماری‌ها و آفات حیوانی و کمبود آب.

عربستان سعودی یک کشور واردکننده مواد غذایی است و گندم، جو، ذرت و برنج را به صورت عمده وارد می‌کند اما در سایر زمینه‌ها از جمله شیر تازه، تخم‌مرغ، خرما و انواع سبزی‌ها خودکفا است.

مقایسه توان تولید محصول و میزان مصرف

از سال 2018، کشاورزان با کمتر از 50 هکتار زمین کشاورزی می‌توانند به صورت داوطلبانه گندم تولید کنند. پیش از فصل کاشت، کشاورزان بین گندم یا یونجه یکی را انتخاب کرده و محصول خود را به وزارت محیط زیست، آب و کشاورزی عربستان (MEWA)  می‌فروشند. از آنجا که کشاورزان می‌توانستند یونجه بیشتری تولید کنند، تولید گندم برای چندین سال زیر 1 میلیون تن باقی ماند.

دفتر کشاورزی برون‌مرزی وزارت کشاورزی ایالات متحده این‌گونه اظهار کرد که نرخ 70/466 دلار به ازای هر تن منجر به افزایش شدید تولید گندم داخلی شد. این نرخ را اداره کل امنیت غذایی (GFSA، سابقاً SAGO) تعیین کرده است؛ یک آژانس وابسته به MEWA که تمام گندم‌های تولید محلی را خریداری می‌کند.

تحلیل‌ها حاکی از آن است که گندم‌کاران در سال گذشته، سود خود را به میزان قابل توجهی افزایش دادند و تا زمانی که قیمت‌های خرید دولتی بالا بماند، پیش‌بینی می‌شود تولید گندم داخلی در سطح 1/2 میلیون تن باقی بماند.

با این حال، عربستان سعودی باید برای تأمین نیاز داخلی‌اش، مقدار قابل توجهی گندم وارد کند. در حال حاضر، GFSA واردکننده انحصاری گندم غذایی یارانه‌ای است اما به عنوان بخشی از خصوصی‌سازی صنعت واردات، شرکت سرمایه‌گذاری کشاورزی و احشام عربستان (SALIC)، خرید گندم و بهره‌برداری از سیلوهای ذخیره‌سازی را آغاز خواهد کرد. این شرکت بازوی کشاورزی صندوق سرمایه‌گذاری دولتی است که متعلق به صندوق ثروت ملی کشور است.

انتظار می‌رود در سال‌ 2024-2023، SALIC تا 720 هزار تن گندم را که شرکت‌های عربستان سعودی در مزارع کشورهای خارجی کشت می‌کنند، عرضه کند.

در سال 2023-2022 مصرف داخلی گندم 4/5 میلیون تن و 4/7 میلیون تن در سال 2024-2023 برآورد شده است که پیش‌بینی می‌شود سالانه 3 درصد افزایش یابد. تقاضای گندم به دلیل گسترش بخش خدمات مواد غذایی، سالانه 5 تا 10 درصد افزایش یافته است زیرا صدها اردوگاه کار در سراسر عربستان سعودی برای ساخت پروژه‌های عظیم، استراحتگاه‌ها و جاذبه‌های توریستی ایجاد شده است.

در مقایسه با گندم، مصرف جو دامی بیش از 18 درصد در سال 2023-2022 کاهش یافت و به 8/3 میلیون تن رسید و پیش‌بینی می‌شود در سال 2024-2023 با 17 درصد کاهش به 3/1 میلیون تن برسد. دفتر کشاورزی برون‌مرزی این‌گونه اعلام کرد که این میزان کاهش، نشان‌دهنده کاهش 56 درصدی در مقایسه با یک دهه گذشته است؛ هنگامی که میانگین مصرف آن 7 میلیون تن بود.

دفتر کشاورزی برون‌مرزی، این کاهش را به مواردی متعدد نسبت داده است از جمله قیمت‌های بالاتر در مقایسه با سایر جایگزین‌های خوراک دام، بهره‌برداری کمتر ناشی از اینکه قیمت‌های بالا 30 درصد از دامپروران بز و گوسفند را مجبور کرد تا کسب و کار خود را رها کرده و به گزینه‌های خوراکی با پسماند کمتر روی آورند و همچنین افزایش مصرف خوراک فراوری شده.

واردات جو،4/1 میلیون تن در سال 2023-2022 و 3 میلیون تن در سال 2024-2023 برآورد شده است که کاهش 28 درصدی را نشان می‌دهد. روسیه تنها تأمین‌کننده است زیرا استرالیا به بازار چین بازگشته و اوکراین به دلیل ادامه جنگ با روسیه نمی‌تواند به عربستان سعودی صادرات داشته باشد. عربستان سعودی جو دامی تولید نمی‌کند اما 25 هزار تن جو برای مصارف انسانی تولید می‌کند.

دفتر کشاوری برون‌مرزی (FAS) اعلام کرد: از آنجا که بخش فراوری خوراک محلی همچنان در حال گسترش است و دامداران از گزینه‌های مختلف خوراک سود می‌برند، پیش‌بینی می‌شود واردات جو همچنان کاهش یابد.

به گفته FAS، ذرت (بلال) همچنان یک دانه خوراکی مهم برای مزارع طیور و یک دانه خوراکی کلیدی است که صنایع غذایی و صنایع لبنی داخلی از آن استفاده می‌کنند. مصرف ذرت در سال 2024-2023 حدود 3/4 میلیون تن برآورد شد و پیش‌بینی می‌شود که در سال 2024-2023 به 4/4 میلیون تن افزایش یابد.

FAS این‌گونه اظهار کرد که انتظار می‌رود مصرف ذرت در چند سال آینده به طور قابل توجهی افزایش یابد. عربستان سعودی سالانه 15 هزار تن ذرت برای مصارف انسانی تولید می‌کند.

انتظار می‌رود واردات ذرت در سال 2023-2022 به میزان 3/6 میلیون تن ثابت بماند اما به دلیل توسعه در بخش پرورش طیور عربستان، به 4/8 میلیون تن در سال‌ 2024-2023 افزایش یابد.

خصوصی‌سازی صنعت آسیابانی

در سال 2018، SAGO موافقت کرد که شرکت‌های آسیابانی خود را با عنوان بخشی از برنامه خصوصی‌سازی دولت تحت عنوان VISION 2030 به فروش برساند. دو کارخانه در سال 2020 به مبلغ 740/5 میلیون دلار و دو کارخانه بعدی در سال 2021 به قیمت 800 میلیون دلار فروخته شدند.

در مجموع این شرکت‌ها ظرفیت ذخیره‌سازی 745 هزار تن غلات و ظرفیت آسیاب 15 هزار و 150 تن گندم در روز و ظرفیت آسیاب خوراک 2600 تن در روز را دارند.

در حال حاضر، دو شرکت از این تعداد، عرضه اولیه خود را به پایان رسانده‌اند و انتظار می‌رود شرکت سوم در سال جاری به چنین سطحی دست‌ یابد. شرکت First Milling در ماه می 2023 با عرضه اولیه سهام 266 میلیون دلاری وارد بورس شد. انتظار می‌رود سهام شرکت Modern Mills بین 288 تا 314 میلیون دلار نسبت به عرضه اولیه سهام خود که در ابتدای سال جاری راه‌اندازی شده بود، افزایش یابد.

انتظار می‌رود خصوصی‌سازی باعث افزایش تنوع محصولات آرد در بازار محلی، بهبود امنیت غذایی و استانداردهای خدمات به مشتریان شود.

FAS می‌گوید: تمام گندم عربستان سعودی، چه وارداتی و چه تولید داخلی، منحصراً برای مصرف انسان است و بیشتر به صورت نان تخت یا نان همبرگر محلی معروف به سامولی مصرف می‌شود. نان‌های سبک غربی از جمله نان باگت فرانسوی و پیتزا نیز محبوب هستند.

در سال 2022-2021 سرانه مصرف آرد گندم، 91 کیلوگرم برآورد شد. با وجود اینکه آرد سفید بخش عمده‌ای از آرد مصرفی در عربستان سعودی است، تقاضای فزاینده‌ای برای آرد گندم کامل به دلیل مزایای سلامتی آن وجود دارد.

FAS می‌گوید: شایان ذکر است که عربستان سعودی بالاترین نرخ دیابت و چاقی در جهان را دارد. در نتیجه، چهار شرکت آردسازی که در حال حاضر در این پادشاهی فعالیت می‌کنند، تولید گندم کامل خود را در سال‌های اخیر افزایش داده‌اند تا از عهده این تقاضای رو به رشد برآیند.