ارسال به دوست  نسخه چاپي 

پروفسور پرویزخان

یقین دارم که علاقمندان به میهن که پیگیر مشکلات و معضلات موجود در کشورند و همواره بدنبال یافتن راه حل برای رفع و رجوع آن ها هستند، مرحوم پرفسور پرویز کردوانی را بشناسند. پیرمردی که شاید به جرات وزنش حداکثر شصت کیلو بود، اما وقتی که از خطرات کم آبی فعلی و بی آبی آینده در کشور صحبت می کرد شنونده ناخودآگاه مجاب می شد که این مرد هزاران تن فشار و استرس را از روی دغدغه مندی با خود حمل می کند و چقدر نگران آینده این مرز و بوم است.

استاد پیر و جهاندیده آنقدر از آب و طبیعت و بی آبی و راهکارهای دیر هنگام جلوگیری از آن ها گفت تا اینکه دیگر رمقی برایش باقی نماند و عاقبت، ماه گذشته جان را به جان آفرین تسلیم کرد و به سرای باقی کوچ کرد. روحش شاد و در آرامش و یادش گرامی باد.

امسال در فصل خرید برداشت گندم تقریباً با احتساب همه جوانب، بین پنج و نیم تا شش میلیون تن اعلام شد. مسئولین ذیربط یکی از دلایل از چندین دلیل متعددی را که بهانه ای برای  این کاهش برداشت عنوان نمودند مبحث خشکسالی بود. استاد کردوانی علاوه بر صدها ساعت سخنرانی و مصاحبه و نگارش مقاله و کتاب، کتابی هم دارد بنام خشکسالی و راه های مقابله با آن در ایران. کتاب بسیار ارزشمند و تاثیر گذار که به نظر من مطالعه آن برای تک تک دولتمردان باید ضروری اعلام شود. در این کتاب راهکارهای متعددی برای داشتن آینده بهتر در حوزه آب معرفی شده که حقیر در وسع خود در این مقاله فقط به یکی از آن ها که مربوط به کشاورزی است خواهم پرداخت و از شما خواننده محترم تقاضا دارم که در صورت امکان اگر هم نتوانستید کتاب پرفسور را مطالعه نمایید حداقل در اینترنت مصاحبه های ایشان را تماشا کنید.

پرفسور عزیز نظر بسیار جالبی داشت، او می گفت که بر مبنای مساحت، تولید آب در هر کشور ثابت است و با بالا و پائین شدن میزان بارندگی حجم آب کم و زیاد می شود و این در صورتی است که مصرف آب در کشور همواره بدلایل مختلفی همچون رشد جمعیت، شهرنشینی، افزایش کشاورزی و صنایع و غیره رو به افزایش است. او در حوزه کشاورزی نیز مبحثی را تحت عنوان آب های پنهان یا مجازی عنوان می کردند که این یک نظریه جهانی است و از سال نود و سه میلادی توسط شخصی بنام پروفسور تونی آلن مطرح شده است. منظور از آب مجازی میزان آبی است که در دوره تولید یک محصول از ابتدا تا انتها مصرف می شود و شاید باور کردنی نباشد که فقط برای تولید یک کیلو گرم گندم، از لحظه کاشت تا زمان برداشت حدود 1300 لیتر آب مصرف می شود. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان به جای استفاده از منابع آبی خود در بسیاری از زمینه های کشاورزی که نیاز به مصرف بسیار آب دارد، از واردات محصول و در چند سال اخیرً نیز از کشت فرا سرزمینی استفاده می شود و متاسفانه ما همواره به بهانه حمایت از کشاورز بدنبال شعار تولید بیشتر هستیم و هنوز به این نتیجه نرسیده ایم که  شاید اگر به جای تولید گندم محصول دیگری را به کشاورزان خود معرفی کنیم که هزینه کمتری برای مان داشته باشد و با صادر کردن آن محصول در ازای وارد کردن گندم، سالیانه میلیاردها متر مکعب آب صرفه جویی خواهیم داشت که این صرفه جویی سالیانه می تواند تضمینی برای زندگی راحت تر نسل های بعدی مان باشد. 

چند سالی است که محققین کشور روی گیاه جدید بنام تریتیکاله که مخلوطی از گندم و چاودار است کار می کنند و آنگونه که شنیده می شود نان بسیار خوبی از مخلوط سه قسمت از آرد این گیاه با اختلاط یک قسمت آرد گندم می توان تولید کرد و تفاوت این گیاه با گندم هم مصرف کمتر آب آن و هم میزان تولید بیشتر آن در هر هکتار است می تواند از همین امسال نگاه جدی تری به تولید آن داشت. 

 سال ها قبل در یکی از مقالات خود نوشتم که چرا ما در ایران نان مصرفی مان را اختصاصاً نانی می دانیم که فقط از آرد گندم تهیه شده باشد و نان های دیگر را نان نمی دانیم.

 از کشورآلمان نام برده بودم که دارای متنوع‌ترین نان‌ در دنیا است و بیش از هزار نوع نان از غلات مختلف در این کشور تولید می شودو اینکه علاوه بر تولید نان به روش صنعتی و کارخانه ای هنوز بیش از شانزده هزار نانوایی سنتی همچون نانوایان سنتی خودمان در آنجا وجود دارد که نه تنها از آرد گندم بلکه با استفاده از انواع آرد بدست آمده از سایر غلات همچون، جو، یولاف، جو دوسر، ذرت، چاودار و حتی سیب زمینی و غیره، بیش از هزار نوع نان مختلف تولید و عرضه می‌کنند. در واقع می توان اذعان داشت که آلمانی ها یکی از بزرگترین مصرف کنندگان نان در دنیا هستند. 

حال سئوال اینجاست،  در کشوری با قدمتی بسیار طولانی که تاریخی ثبت شده چندین هزار ساله دارد و  آرام آرام کم آبی در حال گسترش است و گفته می شود که اگر وضع به همین منوال ادامه پیدا کند، شاید در چند دهه آینده چندین شهر بزرگ در مرکز آن بدلیل بی آبی از سکونت خالی خواهند شد، آیا باید  همچنان مثل صدها سال قبل کماکان بر این نحوه کشاورزی و مصرف پافشاری کرد و نان را فقط نانی دانست که از آرد گندم تهیه شده باشد.

آیا به این موضوع فکر کرده ایم که اگر ذائقه مصرف درصدی از جامعه را ازمصرف نان تهیه شده از آرد گندم به سمت نان تهیه شده از سایر آردها علاقمند کنیم چه تاثیرات مثبتی بر مصرف آب، کشاورزی و اقتصادمان خواهد داشت ؟

 فکر می کنم که دیگر وقت آن رسیده باشد تا دستگاه های ذیربط در زمینه های مختلف تحقیقاتی و پژوهشی برای نجات آب هم که شده بر روی روشهای مختلف تولید نان از آردهائی حاصل شده از سایر غلات و احیاناً محصولات دیگر کشاورزی بغیر از گندم برای صادرات  و جایگزینی آن محصولات صادراتی باگندم کاری اصولی و با برنامه را شروع کنند.   

                                                                                                                                                                                 ان شاءا...

                                                                                                                                                                            غلامرضا مظاهری